W gąszczu informacji na temat upadłości konsumenckiej, najczęściej pojawia się wątek planu spłaty wierzycieli – czyli okresu, w którym dłużnik, już po ogłoszeniu upadłości, musi przez kilka lat regulować ustalone przez sąd raty. To właśnie perspektywa tego wieloletniego zobowiązania często budzi obawy. Jednak czy zawsze jest ono konieczne? Czy istnieje ścieżka, która pozwala na umorzenie długów bez planu spłaty? Tak, polskie prawo przewiduje taką możliwość. Jest to jednak rozwiązanie wyjątkowe, zarezerwowane dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji życiowej.
Standardowa procedura – oddłużenie przez plan spłaty
Zanim przejdziemy do wyjątków, musimy zrozumieć, że w typowym postępowaniu upadłościowym, po ogłoszeniu upadłości i ewentualnej sprzedaży majątku dłużnika (jeśli go posiada), sąd ustala plan spłaty wierzycieli. Jest to harmonogram, który określa, jaką część swoich dochodów dłużnik będzie przez określony czas (zazwyczaj do 3 lat, w wyjątkowych przypadkach do 7 lat) przeznaczał na spłatę swoich dawnych zobowiązań. Dopiero po sumiennym wykonaniu tego planu, pozostała, niespłacona część długów ulega umorzeniu. Jest to standardowa i najczęściej stosowana droga do odzyskania finansowej wolności.
Kiedy sąd może umorzyć długi bez planu spłaty? – Wyjątek od reguły
Prawo upadłościowe przewiduje jednak, że sąd może odstąpić od ustalania planu spłaty i od razu umorzyć zobowiązania upadłego. Dzieje się tak w sytuacji, gdy osobista sytuacja dłużnika w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Co to oznacza w praktyce? Sąd musi dojść do przekonania, że Twoja niemożność do generowania dochodu, który pozwoliłby na spłatę choćby symbolicznych rat, ma charakter stały i nieodwracalny.
Jakie sytuacje życiowe uzasadniają umorzenie bez planu spłaty?
Sąd, podejmując taką decyzję, bierze pod uwagę całokształt Twojej sytuacji życiowej. Do okoliczności, które mogą uzasadniać umorzenie długów bez planu spłaty, należą przede wszystkim:
- Poważna, trwała choroba lub niepełnosprawność: Jeśli Twój stan zdrowia, potwierdzony odpowiednią dokumentacją medyczną, trwale uniemożliwia Ci podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej, sąd z dużym prawdopodobieństwem uzna, że nie jesteś w stanie realizować planu spłaty.
- Podeszły wiek i brak zdolności do pracy: Osoby w zaawansowanym wieku, które nie posiadają już możliwości zarobkowych, a ich jedynym źródłem utrzymania jest niska emerytura lub renta, również mogą liczyć na takie rozstrzygnięcie. Wymuszanie na nich spłat byłoby nie tylko nierealne, ale i niehumanitarne.
- Brak majątku i obiektywny brak perspektyw zawodowych: Dotyczy to sytuacji, w której nie tylko nie posiadasz żadnego majątku do spieniężenia, ale także z różnych przyczyn (np. brak kwalifikacji, sytuacja na lokalnym rynku pracy, konieczność opieki nad chorym członkiem rodziny) nie masz realnych szans na znalezienie zatrudnienia, które pozwoliłoby na generowanie nadwyżki finansowej po pokryciu kosztów utrzymania.
Kluczowe jest tu słowo „trwały”. Sąd musi mieć pewność, że Twoja niezdolność do spłaty nie jest chwilowa.
Warunkowe umorzenie – „okres próbny” od sądu
Istnieje również rozwiązanie pośrednie – warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty. Sąd może się na nie zdecydować, jeśli Twoja niezdolność do spłaty jest ewidentna, ale nie ma pewności co do jej trwałego charakteru. Może to dotyczyć na przykład osoby w trakcie długotrwałego, ale rokującego leczenia, czy osoby bezrobotnej, która aktywnie szuka pracy w trudnym regionie.
W takiej sytuacji sąd umarza Twoje długi „na próbę” na okres pięciu lat. W tym czasie jesteś zobowiązany/a składać coroczne sprawozdania ze swojej sytuacji. Jeśli w ciągu tych pięciu lat Twoja sytuacja finansowa nie poprawi się na tyle, abyś mógł/mogła realizować plan spłaty, sąd po tym okresie wyda postanowienie o ostatecznym umorzeniu zobowiązań. Jeśli jednak Twoja sytuacja się polepszy (np. znajdziesz pracę), sąd może uchylić warunkowe umorzenie i ustalić dla Ciebie plan spłaty.
Uczciwość – fundament każdego oddłużenia
Niezależnie od tego, czy liczysz na umorzenie z planem spłaty, czy bez niego, absolutną podstawą jest Twoja uczciwość. Musisz rzetelnie przedstawić sądowi i syndykowi swoją sytuację, nie zatajając żadnych dochodów ani składników majątku. Jakakolwiek próba wprowadzenia sądu w błąd, aby uzyskać korzystniejsze rozstrzygnięcie, może skutkować nie tylko odmową umorzenia, ale nawet poważniejszymi konsekwencjami prawnymi.
Pamiętaj, umorzenie długów bez planu spłaty jest realną możliwością przewidzianą przez prawo. To wyraz zrozumienia dla najtrudniejszych ludzkich dramatów i szansa na prawdziwie nowy start dla osób, które obiektywnie nie są w stanie sprostać żadnym obowiązkom spłaty. W FINTEO pomagamy ocenić, czy Twoja sytuacja kwalifikuje się do takiego rozwiązania i wspieramy w rzetelnym przedstawieniu jej przed sądem.