Upadłość konsumencka to potężne narzędzie, które daje realną szansę na nowy start i uwolnienie się od przytłaczającego ciężaru zobowiązań. Jednak musisz wiedzieć, że nie jest to magiczna różdżka, która kasuje absolutnie każdy rodzaj długu. Prawo, chroniąc pewne fundamentalne wartości i interesy społeczne, jasno określa sytuacje i rodzaje zobowiązań, których po prostu nie da się umorzyć. Zrozumienie tych wyjątków jest kluczowe, aby mieć pełen i realistyczny obraz procesu oddłużania.
Długi alimentacyjne – święty obowiązek ponad wszystko
To absolutnie najważniejsza i niepodważalna zasada. Zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zarówno te zaległe, jak i bieżące, nigdy nie podlegają umorzeniu. Obowiązek zapewnienia środków utrzymania własnym dzieciom lub innym osobom uprawnionym jest traktowany przez prawo jako priorytet najwyższej wagi, stojący ponad wszystkimi innymi długami. Nawet po pomyślnym przejściu całej procedury upadłościowej i umorzeniu kredytów czy pożyczek, dług alimentacyjny pozostanie w mocy i będzie musiał zostać uregulowany.
Odszkodowania za wyrządzone krzywdy
Kolejną kategorią długów wyłączonych z umorzenia są zobowiązania wynikające z konieczności naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub wykroczeniem, a także obowiązek zapłaty renty odszkodowawczej za wywołanie choroby, niezdolności do pracy czy śmierci. Ustawodawca wychodzi z założenia, że odpowiedzialność za skrzywdzenie innej osoby ma charakter szczególny i dłużnik nie może się od niej uwolnić poprzez procedury oddłużeniowe. Interes osoby poszkodowanej jest tu chroniony w pierwszej kolejności.
Grzywny i kary nałożone przez państwo
Jeśli Twoje zadłużenie obejmuje grzywny orzeczone przez sąd w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, czy w sprawach o wykroczenia, a także inne kary pieniężne o charakterze publicznoprawnym (np. mandaty), musisz wiedzieć, że te należności również nie zostaną umorzone. Celem tego wyłączenia jest zapewnienie nieuchronności i skuteczności sankcji za naruszenie obowiązujących norm prawnych. Państwo nie pozwoli, aby upadłość stała się sposobem na unikanie konsekwencji za łamanie prawa.
Długi celowo zatajone w postępowaniu
Uczciwość i rzetelność to fundamenty postępowania upadłościowego. Jeśli w trakcie składania wniosku o upadłość lub w toku samego postępowania umyślnie zataisz istnienie jakiegoś długu, a wierzyciel ten nie brał udziału w postępowaniu (bo o nim nie wiedział z Twojej winy), to taki „ukryty” dług nie zostanie umorzony. Prawo chroni w ten sposób wierzycieli przed nieuczciwymi dłużnikami, którzy próbowaliby wykorzystać upadłość do wybiórczego pozbycia się zobowiązań.
Niewypłacalność z własnej, rażącej winy
Choć po nowelizacji przepisów w 2020 roku sąd rzadziej oddala wniosek o upadłość z powodu winy dłużnika, to przyczyny powstania niewypłacalności wciąż mają ogromne znaczenie na etapie ustalania warunków oddłużenia. Jeśli sąd uzna, że doprowadziłeś do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa (np. poprzez hazard, trwonienie majątku, lekkomyślne zaciąganie kolejnych pożyczek bez możliwości spłaty), nie umorzy Twoich długów od razu. Zamiast tego, ustali dla Ciebie znacznie dłuższy i bardziej rygorystyczny plan spłaty wierzycieli, który może trwać nawet siedem lat. W praktyce oznacza to, że choć formalnie nie jest to odmowa, to droga do faktycznego umorzenia staje się znacznie dłuższa i trudniejsza.